بررسی ساختار درونی معماری در نشریات تخصصی مربوطه با روش تحلیل استنادی و شبکه ی اجتماعی بین سال های ????- ????

در ساختار علوم، بعضی از ارتباطات و پدیده ها به صورت انتزاعی قابل درک است، در صورتیکه همین روابط به صورت فیزیکی برای چشم ملموس نیستند. بر این اساس، پژوهشگران حوزه ی اطلاع رسانی همواره در تلاش بوده اند تا روابط و پدیده های نامرئی موجود در ساختار علم را کشف نموده و با زبان گرافیکی ترسیم نمایند. در ایران نیز حوزه ی مصورسازی به تازگی مورد توجه قرار گرفته و پژوهش های اندکی نظیر پژوهش های محمدی (????) و آقازاده ده ده (????) انجام شده که تنها از فنون کتاب سنجی برای انجام پژوهش خود بهره برده اند. بر این اساس این پژوهش به منظور برخورداری بیشتر از پتانسیل نتایج مصورسازی و دریافت تصویری ارزشمند تر از شبکه سازی علمی، هنر فنی معماری، به عنوان هنری دیرین در ایران، را انتخاب نموده تا از طریق بررسی ارتباطات علمی نشریات معماری و تحلیل و ترسیم این ارتباطات دریابد که ساختار حوزه ی معماری در نشریات این حوزه چگونه است؟ از این رو، این پژوهش با هدف بررسی ساختار درونی دانش معماری و آشکارسازی ارتباطات علمی آن که در نشریات تخصصی این حوزه انعکاس یافته است و با ارائه ی رویکردی نوین در مطالعات علم سنجی، ساختار درونی یک حوزه ی هنری (معماری) را بررسی نموده است تا دانشجویان و پژوهندگان دانش معماری، صاحبان نشریات، مجموعه سازان کتابخانه های تخصصی معماری و سیاست گزاران این حوزه را در راستای اهداف و نیازهایشان یاری نماید. با توجه به هدف اصلی پژوهش، که تبیین ساختار درونی معماری در نشریات تخصصی این حوزه بین سال های 1371- 1390 بوده و شبکه ی اجتماعی استنادات ?? عنوان نشریه ی علمی- پژوهشی، علمی ترویجی و علمی- تخصصی در حوزه ی معماری که بین سال های ???? تا ???? منتشر شده، در آن مورد بررسی (تحلیل و ترسیم) قرار گرفته اند، این مطالعه، پژوهشی کاربردی و تحلیلی است که از ابزارهای علم سنجی و تحلیل شبکه ی اجتماعی و به طور تخصصی تر، روش های تحلیل استنادی، به عنوان روشی مطرح در حوزه ی مطالعات علم سنجی، و تحلیل شبکه ی اجتماعی برای نیل به هدف اصلی و متعاقبا اهداف فرعی خود بهره جسته داده های این پژوهش، استنادات مراجع مقالات 15 نشریه ی منتخب به یکدیگر یا به خودشان، در تمامی شماره های این نشریات، از ابتدای سال 1371 تا انتهای سال 1390 بوده که به صورت دستی از خود نشریات جمع آوری گردیده است. بعد از استخراج مراجع استنادی مورد نظر، تعدا استناداتی که هر یک از 15 نشریه ی جامعه به یکدیگر و نیز به خود داده اند، محاسبه گردیده و برای ساخت ماتریس داده های استنادی یا ماتریس استنادات، که ماتریسی جهت دار با ابعاد 15×15 است، به کار گرفته شده اند تا ارتباط بین نشریات از طریق محاسبه ی سنجه های ویژه ی تحلیل شبکه ی اجتماعی استنادات نشریات در شبکه ی نشریات مورد مطالعه به کمک نرم افزار ucinet محاسبه شده و با استفاده ازنرم افزار netdraw ترسیم شود.تعیین نشریات مستقل، محبوب، اشاعه گر دانش و کنترلگر، خوشه بندی سلسله مراتبی نشریات جامعه و ترسیم نقشه ی دوبعدی آن ها برمبنای مشابهت الگوهای دریافت استناد، تعیین سطح ارتباطات علمی در شبکه ی نشریات معماری بین سال های 1371-1390، از نتایج این پژوهش بوده است. همچنین یافته ها نشان داده اند که نشریات مستقل معماری تمایل بیشتری به استنادگیری در مقابل استناددهی دارند؛ نشریات محبوب معماری نقش فعال تری در استنادگیری در مقابل استناددهی دارند؛ نشریات مرکزی در کل شبکه، که توانایی اطلاع رسانی بیشتری دارند، بیشتر مورد توجه نشریات دیگر بوده اند؛ نشریاتی که بیشترین توان واسطه گری اطلاعات را دارند، قدرتمندترین کنترل کننده های جریان اطلاعات در شبکه هستند؛ و نشریاتی که جامع ترین محتوای اطلاعاتی را دارند، از توانایی بیشتری برای اطلاع رسانی برخودارند و بالعکس نشریاتی که سودمندترین نقش را در اشاعه دانش معماری ایفا می کنند، نشریاتی کامل تر و جامع تر هستند.با توجه به استقلال اطلاعاتی نشریات اثر، هنرهای زیبا و صفه، به مجموعه سازان کتابخانه های تخصصی حوزه ی معماری پیشنهاد می شود که ، این نشریات را حتما در مجموعه ی خود قرار دهند، چراکه آنها جایگزینی ندارند. با توجه به برتری سه نشریه ی هنرهای زیبا، صفه و معماری و فرهنگ از جهت محبوبیت و توانایی اطلاع رسانی، به پژوهشگران و سیاست گذاران این حوزه توصیه و پیشنهاد می شود تا در وهله ی اول نشریه ی هنرهای زیبا، بعد نشریه ی صفه، و سپس نشریه ی معماری و فرهنگ را بستر انتشار ایده های ناب و ابتکارات قرار دهند. با توجه به جامعیت اطلاعاتی سه نشریه ی هنرهای زیبا، صفه و معماری و فرهنگ، و بالاتر بودن درجه ی محبوبیت (دیده شدن) این نشریات، به دانشجویان معماری پیشنهاد می شود تا برای انجام پژوهش، و نیز ارتقای علمی دانش معماری خود، در وهله ی اول حتما به این نشریات مراجعه کنند.